Recent las en besprak ik een romantisering of novelization van een Marvelcomic. Bij ons zullen wellicht maar weinig boekenfans dat genre kennen, maar in de VS is het voor producten van andere mediums een waardevolle compagnon geworden. We duiken even dieper in dit literaire fenomeen.
Euh… romantisering?
Als je het in Keulen hoort donderen bij de term “romantisering”, kan ik het je moeilijk kwalijk nemen. Maar eigenlijk zegt die term precies wat het is, een roman gebaseerd op een ander medium. (Ben ik de enige die bij een afgeleide van romantisch eerst denkt aan romcoms en stationsromannetjes? Sorry, geschiedkundigen.) Binnen de romantiseringsindustrie zijn (scenario’s van) films het belangrijkste bronmateriaal, maar tegenwoordig zien we het ook steeds vaker bij comics en games. De informatie die je bij die mediums tussen de lijnen, tekeningen en cutscenes door moet lezen, worden in een romantisering uitgediept en beschreven.
Vaak moeten auteurs van romantiseringen twee tot drie keer zoveel tekst uit het niets op het blad toveren.
Vaak moeten auteurs van romantiseringen twee tot drie keer zoveel tekst uit het niets op het blad toveren. Daarom kiezen auteurs er vooral voor om veel achtergrondverhalen en -informatie over de personages toe te voegen en scènes uitvoerig te beschrijven. En laat dat net dé troef van zo’n boek zijn. Het is de voornaamste reden waarom de romantisering na meer dan 100 jaar nog altijd gemaakt en gekocht wordt.
Van tussentitel tot boek
De eerste romantiseringen kwamen in de boekenwinkels terecht in het begin van de 20e eeuw. In het tijdperk van de stille film had een bioscoopganger veel meer inlevingsvermogen nodig dan nu om een film te begrijpen. Tussentitels met achtergrondinformatie moesten zo veel mogelijk beperkt worden als je de film niet nodeloos wou vertragen of uitrekken. Voor films als Les Vampires (1916) en London After Midnight (1927) werd dus een boek gemaakt waarin het publiek meer te weten kon komen over de film.
Een van de eerste gesproken films die geromantiseerd werd, was King Kong (1933). Maar de hoogdagen waren zonder twijfel de jaren 70. Hoogdagen van de cinema, maar een tijd vóór het internet en de populariteit van videotheken. Ervoor werden films uitgebracht en het publiek bekeek ze. De levenscyclus van een film liep ten einde. De enige manier waarop je toen een film volgens jouw planning kon herbeleven was in boekvorm. Of je moest wachten tot de film een jaar later werd uitgezonden op televisie.
De enige manier waarop je vroeger een film volgens jouw planning kon herbeleven was in boekvorm.
Fans begonnen ook een gevoel van eigenaarschap te krijgen over hun favoriete verhalen. (Of dat een goede evolutie is gebleken, laten we in het midden). Van de novelizations van Star Wars, Alien en Star Trek: The Motion Picture gingen miljoenen exemplaren over de toonbank. Ook in de jaren 80 ging de trend verder, van Howard the Duck, tot Ferris Bueller’s Day Off en Batman & Robin. Romantiseringen zorgden er dus voor dat het publiek meer en langer betrokken bleef bij een film. Het lijkt sterk, maar zonder de novelization zou fanfiction wellicht niet ontstaan zijn. Of geen uitgebreide leefwereld van fans op internetfora die eindeloos discussieerden tot sites zoals Tumblr, waarop mensen gifs en memes maken. Door dat alles leeft een film vaak nog jaren voort en krijgt hij een groter publiek.
Romantisering in tijden van internet
Ook nu het internet de wereld beheerst, blijven romantiseringen bestaan. Ze zijn weliswaar veel minder populair dan in de jaren 70 en 80, maar af en toe is er nog een uitschieter. Zo kwam de boekversie van Godzilla (2014) terecht op de The New York Times Best Seller-lijst. Fans blijven dus geïnteresseerd om meer te weten te komen over de personages of om het gevoel dat ze hadden tijdens de film opnieuw te beleven. Of er in de romantisering meer informatie te verkrijgen valt over Godzilla of de menselijke personages, kan ik niet zeggen. Maar dat succes bewijst dat een boekvorm ook kan helpen om de film te promoten, vooral bij films die al op aandacht kunnen rekenen. De meeste romantiseringen worden dan ook gemaakt voor sciencefiction- en fantasyfilms. Die zijn ook als boekengenre populair en zijn geliefd bij een groot publiek.
Hoewel het genre er nog altijd staat, heerst er nog altijd een bepaald stigma dat de auteurs van romantiseringen geen echte schrijvers zijn. Wat tekst toevoegen aan het harde werk van iemand anders, hoe moeilijk kan het zijn? Het tegendeel is waar. Dezelfde toon hanteren en geloofwaardige informatie toevoegen aan een verhaal uit het hoofd van iemand anders? Daar moet je voldoende inlevings- en interpretatievermogen voor hebben. Auteurs van romantiseringen zijn dan ook bijna altijd ervaren auteurs met een oeuvre in een gelijkaardig genre. De omstandigheden waarin boekversies van films gemaakt worden, zijn vaak namelijk verre van ideaal.
Alien zonder Xenomorph
De gekozen schrijver moet zich vaak behelpen met een vroege versie van het scenario om de roman op tijd af te kunnen werken. Daarom verschilt een boekversie vaak lichtjes tot soms heel erg van de film die je in de bioscoop te zien krijgt. Zo krijg je in de romantisering van Iron Man een aardig aantal verschillen, omdat er op de set veel geïmproviseerd werd en bepaalde scènes later zijn weggelaten.
Soms wordt de auteur veel te weinig informatie gegeven, waardoor er uiteindelijk tijd en kwaliteit verloren gaat.
Soms wordt de auteur veel te weinig informatie gegeven, waardoor er uiteindelijk tijd en kwaliteit verloren gaat. Zo kreeg Alan Dean Foster voor zijn boekversie van Alien geen enkele foto van de Xenomorph te zien van 20th Century Fox. Schrijf maar eens een boek waarin een alien de hoofdrol speelt zonder die fatsoenlijk te kunnen beschrijven. Daarbovenop komt nog vaak een strakke deadline om het boek tegen de releasedatum af te hebben. Max Allan Collins schreef de romantisering van In the Line of Fire op 9 dagen tijd. 262 pagina’s op nog geen twee weken, je moet het maar doen.
Gelukkig zijn er ook leukere producties, waarbij de auteur toegelaten wordt op de set of met de makers kan spreken. Zo kreeg Alex Irvine van Guillermo del Toro de eerste filmversie van Pacific Rim te zien terwijl hij bezig was aan het boek. Hij mocht del Toro ook interviewen over het verhaal. Auteur Terry Brooks had een even goede werkrelatie met George Lucas toen hij aangenomen werd om The Phantom Menace te romantiseren.
Geld en faam
Vandaag koopt naar schatting 1 of 2 percent van de mensen die een film bekijkt ook de romantisering. Ik geef een (weliswaar extreem) voorbeeld. In de VS alleen al zagen meer dan 100 miljoen mensen Avengers: Endgame in de bioscoop. Één procent daarvan zijn nog altijd één miljoen lezers. Dat maakt romantiseringen relatief goedkoop en aantrekkelijk, zowel voor de filmstudio’s als voor het publiek. Een snelle kijk bij Wikipedia leert ons dat Marvel en DC wel fan zijn van romantiseringen.
Steeds meer gevestigde auteurs zien er een extra opdracht in die de moeite waard is en meestal heel erg geapprecieerd wordt door filmfans. Door die bekendere namen krijgt het genre ook meer aanzien dan enkel de zoveelste merchandise. Zo worden op Comic-Con elk jaar de Scribe Awards uitgedeeld. Die awards lauweren auteurs van romantiseringen in alle genres.
Zelf zijn de novelizations van Wonder Woman en Civil War bij de beste die ik gelezen heb. Maar ik zou zeggen, zoek eens op of jouw favoriete film/serie/comic/game er eentje heeft. Misschien gaat er wel een nieuwe wereld voor je open.
