Julie Zwijgt review: delicate stilte

Ook dit jaar zijn er op Film Fest Gent veel films van eigen bodem in première gegaan. Daarbij ging er een bijzondere belangstelling naar Julie Zwijgt, het regiedebuut van Leonardo Van Dijl, dat de Belgische Oscarinzending wordt dit jaar. Wij snappen helemaal waarom.

De gevolgen

Julie (Tessa Van den Broeck) is een beloftevolle tennisser bij club Les Hirondelles. Haar leven draait duidelijk rond tennis en ze heeft er ook veel voor over, want ze heeft talent om groot te worden. Dat komt echter op de helling te staan wanneer haar trainer Jeremy geschorst wordt. Een andere speelster die hij trainde pleegde zelfmoord, en de club wil eerst onderzoeken of dat iets met hem te maken had. Daarom worden alle leerlingen uitgenodigd om te komen praten over hun ervaringen. Julie wil daar liever niet aan deelnemen, wat voorzitter Sophie (Claire Bodson) nog ongeruster maakt. Haar vader (Koen De Bouw) moedigt haar aan om het toch te doen, maar haar moeder (Ruth Becquaert) wil haar liever tijd geven.

Ondertussen gaat het leven op de club wel verder. Zo krijgt Julie een nieuwe trainer toegewezen, Backie (Pierre Gervais, Knokke-Off). Hij hanteert een andere methode dan Jeremy en daar moet ze aan wennen. Vooral omdat ze kans maakt om begeleid te worden door de BTF, de Belgische tennisfederatie, en ze dus op haar best wil zijn. Ondertussen zijn Jeremy en zijn invloed wel nog niet helemaal uit haar leven verdwenen.

Niet pasklaar

Julie Zwijgt gaat in de kern over grensoverschrijdend gedrag maar focust vooral op de gevolgen ervan. Het scenario van Leonardo Van Dijl en Ruth Becquart schuwt daarbij overduidelijke dramatiek maar laat alles eerder als een donkere schaduw over Julie hangen. De belangrijkste vragen van de film blijven dan ook lang onbeantwoord. Alles gebeurt chronologisch en er zijn geen verduidelijkende flashbacks die ons meer informatie geven.

Er is ook veel aandacht voor al het werk dat de leerlingen in hun tennis stoppen. Zo zijn er lange scènes waarin we hen gewoon zien trainen of bij de kine gaan, maar dat ziet er dankzij de jonge cast van tennissers ook realistisch uit en niet als acteurs die wat hebben leren tennissen. Het laat zeker ook de drive en discipline zien die de jongeren moeten opbrengen om top te worden, en waarom Julie toch goed wil nadenken voor ze die toekomst misschien op het spel zet.

Blik op manipulatie

In veel opzichten voelt de film dan ook bijna aan als een documentaire. Dat komt deels door de jonge cast, die dus bestaat uit non-professionele acteurs die vooral tennissers zijn. Tessa Van de Broeck maakt echt wel indruk met haar hoofdrol. Net door de jonge cast voelen de dialogen heel naturel en zij draagt de film echt. De emoties die ze laat zien, zijn herkenbaar voor iedereen maar lijken niet geforceerd, wat niet verwonderlijk zou zijn voor een debutant. Zij verdient dus echt een pluim. Ruth Becquart en Koen De Bouw zijn dan weer de ervaren rotten, in een ondersteunende rol, die zoals verwacht niet uit de toon vallen.

Daarnaast is vooral manipulatie een belangrijk thema in Julie Zwijgt. Nog voor we weten dat er iets aan de hand is, zien we Julie bellen met haar trainer op haar kamer. Na z’n schorsing staat ze ook wantrouwig tegenover nieuwe trainer Backie en zijn methodes, mede door Jeremy. Ook al weten we lang niet waarom ze zwijgt, toch is zijn invloed op haar duidelijk. Zo zegt ze bijvoorbeeld dat Jeremy kwaad zal zijn als ze dat of dat doet, ook al is hij niet meer actief. Ze spreekt ook met hem af om antwoorden te krijgen maar haar vragen worden vooral beantwoord met manipulatieve antwoorden. Vooral in deze scène blijft Tessa je heel erg bij omdat haar hele lichaamstaal uitstraalt dat ze zich heel ongemakkelijk voelt.

Maar ook haar omgeving maakt zich soms schuldig aan manipulatie. Haar vrienden willen wel gaan praten om Jeremy te steunen terwijl haar vader haar ook aanspoort om te gaan. Ze krijgt dus van veel kanten invloeden en toch houdt ze voet bij stuk voor haar eigen keuze. Ze voelt zich niet klaar om te spreken en dus wil ze het op haar eigen tempo doen. Tegelijkertijd bloeit ze wel langzaam open nu ze meer tijd met de andere jongeren doorbrengt en zonder de constante invloed van Jeremy. De hele opzet deed me op sommige momenten wel denken aan de in opspraak geraakte trainers van Nina Derwael en de andere Belgische turnsters. Geen idee of dat ook de inspiratie was, maar het maakt ook die kwestie wel makkelijker om te begrijpen.

Oscarpotentieel

Het documentairegevoel wordt nog versterkt door de cinematografie van Nicolas Karakatsanis (Rundskop, I, Tonya). Julie Zwijgt werd vastgelegd op 35mm-film, wat voor een soort korreligheid zorgt. Daarnaast zijn de kleuren redelijk gedempt en koel. De camera is ook vooral statisch, waardoor de personages soms uit beeld lopen, bijvoorbeeld tijdens trainingsscènes. De meeste scènes worden ook maar uit een perspectief getoond, met weinig cuts of andere hoeken. Zo heb je echt het gevoel dat je gewoon zit mee te kijken als de camera niet constant volgt. Er zit ook maar weinig muziek in de film. Als die er wel is, gecomponeerd door Caroline Shaw (Fleischman Is In Trouble, zangeres op de score van Yellowjackets), horen we vooral een vrouwenstem die dezelfde mooie melodie zingt, waarbij dan soms wat instrumentale steun komt.

Mij lag deze aanpak dus heel goed maar ik kan me wel inbeelden dat het trage, delicate tempo en het ontbreken van een dramatisch plot misschien niet iedereen kan smaken. Toch raad ik iedereen aan om deze film een kans te geven, want hij zal je niet onberoerd laten. Met producers als tennisser Naomi Osaka, Gilles Coulier (Roomies, De Dag) en Gilles De Schryver (Roomies, Albatros), de broers Jean-Pierre en Luc Dardenne, Anthony Muir (ook producer van The Apprentice, Atomic Blonde) en Florian Zeller (The Father) kon de film dus al op heel wat interessante steun rekenen. De film won ook twee prijzen op het filmfestival van Cannes. Hopelijk kan zich dat ook vertalen in een Oscarnominatie, en daar is de film op zichzelf al straf genoeg voor.

Julie Zwijgt is vanaf 16/10 te zien in de bioscoop.