Favoriten review: de kracht in leerkracht

Het kwam onlangs nog maar eens in het nieuws dat leerkracht de laatste jaren een echt knelpuntberoep is geworden. Ook tijdens corona kreeg menig ouder ineens meer respect voor leerkrachten toen ze hun kinderen ineens thuis les moesten geven. Het is dan ook veel moeilijker dan sommigen denken, zeker nu ook in grootsteden de plaatsen schaarser worden en er veel meer achtergronden samen moeten komen. Nochtans is de invloed van leerkrachten op wie je later wordt, niet te onderschatten. De documentaire Favoriten toont hoe een leerkracht in Wenen dat op een geweldige manier aanpakt. Wij gingen kijken op Film Fest Gent en konden de regisseur en schrijver wat vragen stellen in een Q&A.

Bijzondere setting

In een school in de buurt Favoriten in Wenen werkt Ilkay Idiskut als leerkracht in het tweede leerjaar. In dit systeem veranderen de kinderen in de lagere school niet elk jaar van leerkracht maar gaat de leerkracht mee met hen. Ook regisseur Ruth Beckermann en schrijver Elisabeth Menasse zullen de klas een aantal jaar volgen. Naast de “gewone” problemen van opgroeiende kinderen bevindt de school zich in de meest bevolkte en diverse buurt van Wenen waardoor kinderen van verschillende nationaliteiten samen moeten leven. Het is daarnaast een gebied waarin 60% van de bewoners Duits niet als moedertaal heeft. Dat zorgt soms voor extra moeilijkheden.

Het valt wel meteen op dat Ilkay een uitzonderlijke goede leerkracht is en een duidelijke aanpak heeft. Zo is ze bij ruzies heel diplomatisch en leert ze de kinderen om dingen van twee kanten te bekijken. Ze is streng maar ook rechtvaardig. Misschien het meest indrukwekkend is hoe ze de culturele verschillen tussen de leerlingen aanpakt. Een goed aantal van hen zijn namelijk vluchtelingen en hadden dus vroeger een ander leven, net als hun ouders. Op de vraag wat hun ouders van beroep doen, antwoorden velen dat hun moeder nu huisvrouw is, terwijl ze vroeger bijvoorbeeld lerares was.

Omgaan met verschillen

Ook wanneer het schijnbaar over iets banaals als de zwemles gaat, mondt het uit in de kinderen die vertellen over de verschillen tussen mannen en vrouwen in hun originele cultuur. Zo beslist bij sommige kinderen de vader over de kleren van de moeder of mogen alleen mannen zwemmen. In plaats van hen op hun plaats te zetten, maakt Ilkay hen voorzichtig duidelijk dat dat in Oostenrijk vaak niet zo is. Geduld is hier dan ook zeker een sleutelwoord.

Van de zijlijn krijgen we ook hier de tekorten in het onderwijs te zien. Zo is er geen taalondersteuning en heeft de sociaal werker in de school een andere job aangenomen, met geen vervanger in het vooruitzicht. Wanneer er dan een kindje arriveert dat helemaal geen Duits spreekt, is het dan ook moeilijk om haar mee te krijgen in de les. Ze wordt ook wat buitengesloten door de anderen, iets waarvan Ilkay duidelijk maakt dat het niet kan.

Regisseur Ruth Beckermann en schrijver Elisabeth Menasse vertelden in Gent dat ze een film wilden maken over kinderen van migranten en merkten dat sommige kinderen nog niet goed Duits konden of soms zelfs geen schaar konden gebruiken. Dus verlegden ze hun focus naar de realiteit van deze kinderen in een schoolsysteem dat eigenlijk niet voor hen gemaakt is maar voor Duitstalige kinderen. Soms filmden ze drie dagen na elkaar of op andere momenten zaten er weken tussen. Na een jaar bekeken ze dan de beelden om te zien waarop ze wilden focussen en dat waren vooral discussies en uitstapjes. Ze hadden meer dan 100 uur aan beelden en voor ze begonnen te monteren nog altijd meer dan 20 uur. Toch hebben ze hun keuzes goed gemaakt.

Sterkte van mensen

De sterke kant van Favoriten is ongetwijfeld dat ook wij de kinderen volgen doorheen de jaren en hen zien groeien. We zien waar ze mee worstelen, hoe ze zich onder elkaar gedragen, maar, belangrijker nog, ook de successen die ze boeken. Dat is vaak dankzij de aanmoediging en steun van Ilkay, maar ook dankzij de wil die ze zelf voor de dag brengen. Zo is Duits voor velen van hen nog moeilijk, vooral omdat ze de taal vaak thuis niet spreken, maar wanneer hun punten dan tegenvallen, raakt het hen wel want ze willen het goed doen.

Ondanks de beperkte middelen proberen Ilkay en de school wel tegemoet te komen aan de behoeften van deze kinderen. Zo komt er iemand speciaal les geven over de ramadan voor de kinderen die geen godsdienst krijgen. Wanneer ze dan op uitstap gaan naar de moskee mogen alle kinderen mee, waardoor er ook meer begrip voor elkaar ontstaat. Het is ook mooi om te zien hoe ze vriendschappen vormen en de band die ze met Ilkay krijgen. Favoriten heeft al veel discussies teweeg gebracht over het onderwijssysteem in Oostenrijk en ook wij gingen weg met waardering voor Ilkay, maar ook voor alle leerkrachten die een postieve invloed zijn op het leven van kinderen. Een aanrader voor leerkrachten, maar eigenlijk voor iedereen die wat meer empathie moet kweken voor kinderen van migranten.

Favoriten is sinds 18 december te zien in de bioscoop.